Zawieszenie Działalności Gospodarczej a Ubezpieczenie w KRUS

Zawieszenie działalności gospodarczej wpływa na wiele aspektów. Dotyczy to także ubezpieczenia w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Wyjaśniamy, jak formalnie zawiesić firmę i co dzieje się wtedy ze składkami KRUS. Dowiedz się, jak zachować ciągłość ubezpieczenia.

Jak formalnie zawiesić działalność gospodarczą?

Wykonywanie działalności gospodarczej może napotkać na okresowe trudności. Rozwiązaniem bywa zawieszenie działalności. Polskie ustawodawstwo dopuszcza taką możliwość. Wymaga to jednak dopełnienia formalności.

Zgodnie z prawem przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić działalność. Można to zrobić nawet przy zatrudnieniu osób na urlopach macierzyńskich lub wychowawczych. Przedsiębiorca będący wspólnikiem spółki cywilnej może zawiesić działalność tylko w wybranych spółkach.

Minimalny okres zawieszenia wynosi 30 dni. Maksymalny czas to 24 miesiące. Można także zawiesić działalność na czas nieokreślony. Okres ten nie może być krótszy niż 30 dni.

Zawieszenie działalności wymaga wypełnienia wniosku CEIDG-1. Wniosek złożysz w formie papierowej. Dostępna jest także forma elektroniczna. Wniosek można złożyć online na stronie biznes.gov.pl. Użyj konta w CEIDG lub profilu zaufanego. Złożenie wniosku jest bezpłatne.

Data rozpoczęcia zawieszenia może być dowolna. Może pokrywać się z datą złożenia wniosku. Można wskazać datę wcześniejszą lub późniejszą. Wpis do CEIDG jest automatycznie przekazywany do KRUS. Informacja trafia także do urzędu skarbowego i GUS. Urząd miasta przesyła zawiadomienie do ZUS. ZUS sporządza dokumenty. Dokonuje czasowego wyrejestrowania płatnika składek. Dotyczy to także ubezpieczeń.

Po wznowieniu działalności można ją ponownie zawiesić. Obowiązują te same zasady. Zawieszenie działalności w KRS jest niemożliwe ze wsteczną datą. Dotyczy to spółek prawa handlowego.

Ważne: Przed zawieszeniem działalności rozwiąż umowy o pracę. Wyrejestruj pracowników z ubezpieczeń w ZUS. Nie musisz rozwiązywać umów zlecenie lub o dzieło przed zawieszeniem.

Korzyścią z zawieszenia jest brak konieczności opłacania składek ZUS. Nie płacisz także podatków dochodowych za okres zawieszenia.

Co wolno robić podczas zawieszenia działalności?

W okresie zawieszenia działalności przedsiębiorca nie może osiągać przychodów. Dotyczy to przychodów z działalności pozarolniczej. Można jednak wykonywać pewne czynności.

Przedsiębiorca może przyjmować należności powstałe przed zawieszeniem. Może zbywać własne środki trwałe. Dopuszczalne jest uczestnictwo w postępowaniach sądowych. Dotyczy to także postępowań administracyjnych. Przedsiębiorca wykonuje obowiązki prawne. Może osiągać przychody finansowe. Pochodzą one z działalności prowadzonej przed zawieszeniem. Przedsiębiorca podlega kontroli. Może powołać zarządcę sukcesyjnego.

Podczas zawieszenia można sprzedawać majątek firmowy. Konieczne jest rozliczenie podatku VAT. W trakcie zawieszenia nie musisz składać deklaracji VAT. Dotyczy to pełnego okresu rozliczeniowego. Nie musisz także składać raportów z kas fiskalnych. Dotyczy to sprzedaży nieewidencjonowanej.

Podczas zawieszenia nie można amortyzować składników majątku. Chodzi o te, które nie są używane w tym okresie.

Podstawą prawną zawieszenia działalności są artykuły 22-25 Prawa przedsiębiorców.

• Złożenie wniosku o zawieszenie działalności nie wymaga podawania przyczyny.
• Wniosek można złożyć w urzędzie lub online, bez opłat.
• Dopełnienie formalności jest ważne dla skutku prawnego zawieszenia.
• Rozpoczęcie zawieszenia od początku miesiąca pozwala unikać opłat ZUS.

Kto podlega ubezpieczeniu w KRUS?

Ubezpieczenie społeczne rolników reguluje ustawa z 20 grudnia 1990 r. Obowiązkowe ubezpieczenie w KRUS obejmuje rolników. Muszą oni prowadzić działalność rolniczą w Polsce. Posiadają gospodarstwo powyżej 1 ha przeliczeniowego. Dotyczy to także działu specjalnego produkcji rolnej. Gospodarstwo rolne to obszar gruntów. Są one sklasyfikowane jako użytki rolne. Przekraczają 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy.

Małżonkowie i domownicy rolnika także podlegają ubezpieczeniu. Warunkiem jest brak innego ubezpieczenia. Nie mogą mieć prawa do emerytury lub renty. Ubezpieczenie ustaje po zaprzestaniu działalności rolniczej. Kończy się też po objęciu innym obowiązkowym ubezpieczeniem. Następuje to z końcem kwartału. W tym kwartale nastąpiła zmiana statusu.

Posiadanie ziemi powyżej 2 ha przeliczeniowego wyklucza status bezrobotnego. Nie masz wtedy prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Rejestracja jako bezrobotny wpływa na obowiązek opłacania składek do KRUS. Osoby pobierające zasiłek są zwolnione z tego obowiązku.

Ubezpieczenie w KRUS obejmuje ubezpieczenie wypadkowe. Dotyczy to też ubezpieczenia chorobowego. Obejmuje również macierzyńskie. Zapewnia odszkodowanie w razie wypadków przy pracy. Dotyczy to też chorób zawodowych.

Zawieszenie działalności gospodarczej a status w KRUS

Prowadzenie gospodarstwa rolnego nie przeszkadza w założeniu firmy. Rolnik może kontynuować ubezpieczenie w KRUS. Musi spełnić określone warunki. Ubezpieczeniu w pełnym zakresie podlegał co najmniej 3 lata. Nadal prowadzi działalność rolniczą. Pracuje też w gospodarstwie.

Aby pozostać w ubezpieczeniu, rolnik musi poinformować KRUS. Ma na to 14 dni od rozpoczęcia działalności. Musi też wybrać ubezpieczenie rolnicze. Warunkiem jest niska kwota podatku z działalności. Za rok ubiegły nie może przekroczyć 2755 zł (dane z 2008 r., Rzeczpospolita). W 2024 roku limit podatkowy wynosił 4358 zł. Limit jest waloryzowany rocznie.

Po zawieszeniu działalności płatnik składek ZUS nie podlega ubezpieczeniu. Trwa to od dnia zawieszenia do dnia wznowienia. Zawieszenie działalności skutkuje brakiem obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Po 30 dniach od wygaśnięcia obowiązku ubezpieczeniowego, ubezpieczenie wygasa. Dotyczy to ubezpieczenia z działalności gospodarczej. Ubezpieczenie po zawieszeniu można uzyskać inaczej. Możliwa jest rejestracja w urzędzie pracy. Inna opcja to dobrowolne ubezpieczenie w NFZ. Możesz też zgłosić się jako domownik KRUS.

Ubezpieczenie w NFZ opłaca się od zadeklarowanej kwoty. Nie może być niższa od przeciętnego wynagrodzenia. Rejestracja jako domownik KRUS wiąże się z opłacaniem składek. Płacisz za każdego domownika.

Małżonka ma zawieszoną działalność od około 2 lat. Posiada około 1,5 ha ziemi rolnej. Ustawa o KRUS odwołuje się do posiadania powyżej 1 ha przeliczeniowego. Klasa gruntu jest ważna. 1,5 ha fizycznego może stanowić hektar przeliczeniowy. Zgodnie z ustawą o KRUS, rolnik z obszarem powyżej 1 ha przeliczeniowego podlega ubezpieczeniu KRUS. Jeśli małżonka nie podlega ubezpieczeniu w ZUS-ie i posiada powyżej 1 ha, automatycznie podlega ubezpieczeniu w KRUS-ie. Może kontynuować ubezpieczenie w KRUS-ie po odwieszeniu działalności. Musi spełnić warunki z art. 5a ustawy o KRUS. Warunki obejmują złożenie oświadczenia. Ważne jest prowadzenie gospodarstwa. Liczą się też niskie dochody z działalności. Limit dochodu z działalności do kontynuacji ubezpieczenia wynosił 4088 zł rocznie (dane z jednego ze źródeł, może być nieaktualny, należy sprawdzić). Czas nieprzerwanego ubezpieczenia w KRUS to minimum 3 lata. Po przeliczeniu areału i spełnieniu warunków, małżonka może kontynuować ubezpieczenie. Dotyczy to nawet wznowienia działalności. Prowadzenie działalności jako rolnik wymaga płacenia dodatkowej składki KRUS. Można ją odliczyć od podatku.

Dzięki temu zachował ubezpieczenie zdrowotne dla siebie i rodziny bez ponoszenia dodatkowych kosztów, co było dla niego ważne w okresie rekonwalescencji po operacji.

Mieszkała z rodzicami, a oni byli zarejestrowani w KRUS – co pozwoliło jej na opłacanie niższych składek i zachowanie ciągłości ubezpieczenia.

Przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ, jednak zrezygnował po dwóch miesiącach z powodu wysokich składek.

Przejście z KRUS do ZUS i obowiązki formalne

Rolnik może kontynuować ubezpieczenie w KRUS. Musi spełnić określone warunki. Był ubezpieczony w pełnym zakresie co najmniej przez 3 lata. Nadal prowadzi działalność rolniczą. Kwota należnego podatku dochodowego z firmy za poprzedni rok nie przekracza ustawowego limitu. Przekroczenie tego limitu skutkuje wyłączeniem z KRUS. Podobnie dzieje się przy niezłożeniu odpowiednich dokumentów w terminie.

Po wyłączeniu z KRUS konieczne jest zgłoszenie w ZUS-ie. Użyj formularzy ZUS ZFA i ZUS ZUA. Termin na złożenie dokumentów to zwykle 7-14 dni. Liczy się od daty zmiany statusu. Po przekroczeniu limitu lub niezłożeniu dokumentów, rolnik przechodzi na duży ZUS. Musi opłacać składki od podstawy 60% przeciętnego wynagrodzenia.

Rolnik zakładający firmę może korzystać z ulg w ZUS. Dostępna jest ulga na start. Trwa 6 miesięcy. Możliwe są preferencyjne składki ZUS. Płacisz je od 30% wynagrodzenia minimalnego. Trwają przez 24 miesiące. Później możesz skorzystać z małego ZUS od dochodu. Ta opcja jest dostępna od początku kolejnego roku. W 2025 roku obowiązują nowe przepisy. Dotyczą one ubezpieczeń i składek. Zmieniają się też rozliczenia podatkowe dla rolników i przedsiębiorców.

• Sprawdzaj limity podatkowe i składek w każdym roku.
• Złóż oświadczenia i deklaracje w terminie.
• Skorzystaj z ulg w ZUS przy zmianie statusu.
• Monitoruj zmiany w przepisach i regulacjach.
• Skonsultuj się z ekspertem przy wyłączeniu z KRUS.

Zaprzestanie działalności rolniczej a świadczenia z KRUS

Ubieganie się o rolnicze świadczenia emerytalno-rentowe wymaga spełnienia warunków. Liczy się okres ubezpieczenia i wiek. Dotyczy to emerytury. Dla renty ważna jest całkowita niezdolność do pracy. Otrzymanie prawa do świadczeń z KRUS wymaga orzeczenia lekarskiego. Postępowanie orzecznicze jest dwuinstancyjne. W pierwszej instancji orzeka lekarz rzeczoznawca KRUS. W drugiej instancji decyduje komisja lekarska KRUS. Komisja liczy trzy osoby. Lekarze w komisji nie mogą być jednocześnie rzeczoznawcami. Warunki dla lekarzy rzeczoznawców są określone. Wymagana jest specjalizacja medyczna. Niezbędne jest prawo wykonywania zawodu. Muszą mieć minimum 5 lat stażu. Nie mogą być karani. Przechodzą szkolenie od Prezesa KRUS.

Orzeczenia dotyczą niezdolności do pracy. Chodzi o niezdolność trwałą lub okresową. Dotyczą też uszczerbku na zdrowiu. Obejmują niezdolność do samodzielnej egzystencji. Ważna jest czasowa niezdolność powyżej 180 dni. Orzeczenia wskazują na potrzebę przekwalifikowania zawodowego. Dają też wskazania do rehabilitacji. Postępowanie orzecznicze rozpoczyna się złożeniem wniosku. Należy dołączyć dokumentację medyczną. Następnie odbywa się badanie. Orzeka lekarz rzeczoznawca lub komisja. Od orzeczenia rzeczoznawcy można się odwołać. Masz na to 14 dni. Odwołanie kierujesz do komisji lekarskiej KRUS. Decyzja o prawie do świadczeń opiera się na prawomocnym orzeczeniu. Może dotyczyć trwałej niezdolności do pracy. Dotyczy też śmierci wskutek wypadku lub choroby zawodowej. Od decyzji KRUS możesz odwołać się do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

Jak przebiega postępowanie orzecznicze KRUS? – Joanna Kamińska

Otrzymanie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego rolników w KRUS wymaga wcześniejszego uzyskania odpowiedniego orzeczenia lekarskiego.

Wpływ zaprzestania działalności rolniczej na rentę

Zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej jest warunkiem. Wymagane jest do wypłaty części uzupełniającej renty. Dotyczy to renty z tytułu niezdolności do pracy. Obejmuje też rentę rodzinnej. Warunek ten nie jest już konieczny do wypłaty części uzupełniającej emerytury rolniczej. Właściciel lub posiadacz gospodarstwa, który chce pełną rentę, musi zaprzestać działalności rolniczej. Może też przenieść własność gospodarstwa.

Wypłata renty ulega częściowemu zawieszeniu. Dzieje się tak, gdy rencista lub jego małżonek jest właścicielem gospodarstwa. Wystarczy, że ma je w posiadaniu. Zawieszenie dotyczy części uzupełniającej renty. W przypadku świadczeń sprzed 1 stycznia 1991 r. zawiesza się 95% emerytury podstawowej.

Przy ocenie zaprzestania działalności rolniczej bierze się pod uwagę wiele czynników. Ważna jest własność. Liczy się dzierżawa. Uwzględnia się wyłączenie z produkcji. Dotyczy to też zalesienia gruntów. Ważna jest własność współwłasnościowa. Zaprzestanie działalności można potwierdzić. Służy do tego umowa darowizny. Możliwa jest umowa o dożywocie. Stosuje się też sprzedaż. Można przekazać gospodarstwo na rzecz KOWR.

W przypadku dzierżawy gruntów umowa musi być pisemna. Potwierdza ją wójt lub inny organ. Umowa dzierżawy zgłoszona do ewidencji gruntów może być podstawą zaprzestania działalności. Umowa musi być zawarta na co najmniej 10 lat. Rencista może dzierżawić gospodarstwo np. dziecku. Może to być małżonek dziecka lub wnuk. Warunkiem jest brak wspólnego gospodarowania. W przypadku zerwania umowy, można zawrzeć nową. Musi być na co najmniej 10 lat. Spełnisz wtedy warunki do wypłaty świadczeń.

Wypłata części uzupełniającej emerytury lub renty zależy od sytuacji. Może wynosić 50%. Dotyczy to niezdolności do pracy po wypadku. Zawiesza się po 2 latach. Może wynosić 75%. Dzieje się tak, gdy rencista nie zawarł umowy z następcą. Albo nie może sprzedać nieruchomości. Dotyczy to też nieruchomości objętych ograniczeniami. Wypłata może wynosić 100%. Dzieje się tak, gdy rencista prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem. Małżonek musi być objęty ubezpieczeniem emerytalno-rentowym.

Wznowienie wypłaty części uzupełniającej następuje na wniosek rencisty. Dzieje się tak po spełnieniu warunków. Warunkiem jest zaprzestanie działalności rolniczej.

• Aby otrzymać pełną rentę, zaprzestań działalności rolniczej. Możesz też przenieść własność gospodarstwa.
• Umowę dzierżawy zawieraj na piśmie. Potwierdź ją wójtem lub innym organem.
• Niezwłocznie informuj KRUS o zmianach. Dotyczy to umów dzierżawy lub własności gospodarstwa.
• Chcąc wyzbyć się własności, możesz przekazać gospodarstwo na rzecz KOWR. Odbywa się to na zasadach odpłatności.

Wpływ dodatkowego przychodu na renty KRUS

Prawo do renty rolniczej może ulec zawieszeniu lub zmniejszeniu. Dzieje się tak przy osiąganiu dodatkowego przychodu. Przychód z działalności podlegającej ubezpieczeniu społecznemu może wpływać na wysokość świadczenia. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie za I kwartał 2025 r. wyniosło 8962 zł 28 gr. Kwota bazowa do obliczeń to 8962 zł 28 gr.

Przychody nieprzekraczające 70% tego wynagrodzenia nie wpływają na wysokość świadczenia. Od 1 czerwca 2025 r. jest to 6273 zł 60 gr. Przekroczenie kwoty 6273 zł 60 gr powoduje zmniejszenie części uzupełniającej świadczenia. Dotyczy to przychodów nieprzekraczających 130% wynagrodzenia. Od 1 czerwca 2025 r. jest to 11651 zł 00 gr. Przy osiągnięciu przychodu powyżej 130% świadczenie ulega zawieszeniu. Dotyczy to części uzupełniającej. Powyżej 11651 zł 00 gr następuje zawieszenie.

Przy prowadzeniu działalności gospodarczej podstawą wyliczeń jest kwota składek. Chodzi o podstawową kwotę na ubezpieczenie społeczne. Nie liczy się faktyczny przychód. Osoby nieprowadzące obowiązkowej działalności gospodarczej nie podlegają zawieszeniu świadczeń. Nie ma to związku z przychodem. Emeryci mogą zarobkować bez ograniczeń. Dochody z działalności rolniczej nie wpływają na zawieszenie świadczenia. Prowadzenie działalności decyduje jednak o zawieszeniu części uzupełniającej.

Zmiany od 1 czerwca 2025 r. dotyczą tylko rent. Dotyczy to rent z tytułu niezdolności do pracy. Obejmują też renty rodzinne. Emerytury rolnicze nie podlegają zmniejszeniu ani zawieszeniu. Według uchwały Sądu Najwyższego z 23 lutego 2022 r. renta rodzinna nie może być zmniejszona. Dotyczy to przychodów w przedziale 70% do 130% przeciętnego wynagrodzenia. Decyzja SN zapewnia rolnikom pewność prawną. Chroni przed niespodziewanymi decyzjami administracyjnymi. Wyklucza też możliwość cofnięcia wypłaconych świadczeń wstecz. Dzieje się tak, gdy dochody mieszczą się w tym przedziale.

Grafika: Progi przychodu a świadczenia KRUS od 1 czerwca 2025 r.

Podsumowanie i Przykłady

Zawieszenie działalności gospodarczej to rozwiązanie na trudności. Wpływa na status ubezpieczeniowy. Rolnicy ubezpieczeni w KRUS mają specyficzne zasady. Mogą kontynuować ubezpieczenie w KRUS. Muszą spełnić warunki dotyczące stażu i dochodu. Przekroczenie limitów skutkuje przejściem na ZUS. W trakcie zawieszenia firmy można zachować ubezpieczenie zdrowotne. Dostępne są opcje przez urząd pracy lub NFZ. Można też ubezpieczyć się jako domownik KRUS.

Zaprzestanie działalności rolniczej ma znaczenie dla rent. Jest warunkiem wypłaty pełnej renty. Nie dotyczy to już emerytur rolniczych. Dodatkowy przychód wpływa na renty. Obowiązują progi zależne od przeciętnego wynagrodzenia. Warto znać te zasady. Pomaga to planować finanse i status ubezpieczeniowy.

Przykład 1: Pan Jan, rolnik ubezpieczony w KRUS od 10 lat, prowadzi też małą firmę. Dochód z firmy nie przekracza limitu. Pan Jan może kontynuować ubezpieczenie w KRUS. Płaci dodatkową składkę rolniczą.

Przykład 2: Pani Anna zawiesiła działalność gospodarczą. Nie ma innego ubezpieczenia. Posiada 1.5 ha przeliczeniowego ziemi. Jeśli spełnia warunki, podlega automatycznie ubezpieczeniu w KRUS jako rolnik. Może zachować ubezpieczenie zdrowotne w ten sposób.

Przykład 3: Pan Piotr pobiera rentę rolniczą. Podjął dodatkową pracę. Jego miesięczny przychód mieści się między 70% a 130% przeciętnego wynagrodzenia. Zgodnie z uchwałą SN, jego renta nie powinna być zmniejszona z tego powodu.

• Rozważ różne opcje ubezpieczenia po zawieszeniu.
• Zapoznaj się z aktualnymi limitami dochodów.
• Przed odwieszeniem działalności sprawdź swoją sytuację w KRUS.
• Skontaktuj się z doradcą w przypadku wątpliwości.