Umowa zlecenie to popularna forma zatrudnienia w Polsce. Wiele osób zastanawia się, jakie obowiązki wobec ZUS niesie ta umowa. Wyjaśniamy zasady opłacania składek i prawa zleceniobiorców.
Czym jest umowa zlecenie w kontekście ZUS?
Umowa zlecenie to umowa cywilnoprawna. Reguluje ją Kodeks cywilny. Nie jest to umowa o pracę. Nie podlegają jej przepisy Kodeksu pracy. Umowę zlecenie stosuje się często przy pracach dorywczych. Jest popularna w pracy sezonowej. W Polsce coraz częściej oferuje się tę formę zatrudnienia. Umowa zlecenie jest elastyczna.
Na podstawie umowy zlecenie zleceniobiorca wykonuje czynność prawną. Realizuje ją na rzecz zleceniodawcy. Umowa musi zawierać dane stron. Powinna określać przedmiot i czas trwania. Ważne jest ustalenie wynagrodzenia. Umowa powinna zawierać klauzule. Dotyczą one kar, praw autorskich i poufności. Umowa zlecenie nie musi prowadzić do konkretnego rezultatu. Zleceniobiorca ma obowiązek wykonać usługę. Musi działać zgodnie z warunkami umowy. Powinien zmieścić się w terminie.
Umowa zlecenie nie gwarantuje ciągłości zatrudnienia. Nie liczy się do stażu pracy. Nie zapewnia ochrony wynagrodzenia. Za nieprzepracowane godziny nie ma wynagrodzenia. Praca na umowie zlecenie utrudnia uzyskanie kredytu. Zleceniobiorca może odejść z dnia na dzień. Zleceniodawca może wypowiedzieć umowę. Warunki wypowiedzenia określa umowa.
Umowa zlecenie to umowa cywilno-prawna regulowana przez Kodeks Cywilny.
Obowiązkowe składki ZUS na umowie zlecenie
Obowiązek odprowadzania składek ZUS zależy od statusu. Liczy się także inne źródła dochodu. Pracodawca jest zobowiązany opłacać składki. Dzieje się tak, gdy zleceniobiorca nie ma innego tytułu. Składki na ubezpieczenia społeczne są obowiązkowe. Dotyczy to emerytalnych, rentowych i wypadkowych. Obowiązują, jeśli umowa zlecenie jest jedynym dochodem.
Zleceniobiorca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom. Są to ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe. Podlega także ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ubezpieczenie chorobowe jest opcjonalne. Zarówno zleceniobiorca, jak i zleceniodawca opłacają składki. Dzieje się tak w wielu przypadkach.
| Rodzaj składki | Procent (%) | Finansowanie |
|---|---|---|
| Emerytalna | 19,52 | Połowa zleceniobiorca, połowa zleceniodawca |
| Rentowa | 8 | 1,5% zleceniobiorca, 6,5% zleceniodawca |
| Wypadkowa | 0,67 – 3,33 | Całość zleceniodawca |
| Chorobowa | 2,45 | Całość zleceniobiorca (dobrowolne) |
| Zdrowotna | 9 | Całość zleceniobiorca |
| Fundusz Pracy | 2,45 | Całość zleceniodawca (w określonych warunkach) |
| FGŚP | 0,1 | Całość zleceniodawca (w określonych warunkach) |
Składka zdrowotna wynosi 9% podstawy wymiaru. Podstawą jest wynagrodzenie brutto. Składka zdrowotna nie podlega odliczeniu od podatku. Podstawa wymiaru składek społecznych to przychód z umowy. Nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia. Podstawa wymiaru składki zdrowotnej jest pomniejszona o składki społeczne. Podstawa wymiaru składki zdrowotnej nie jest ograniczona do trzydziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia.
Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe na umowie zlecenie
Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Wymaga zgłoszenia przez zleceniobiorcę. Daje prawo do zasiłku chorobowego. Umożliwia uzyskanie świadczeń chorobowych. Daje też prawo do świadczenia rehabilitacyjnego z ZUS. Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe zapewnia świadczenia związane z chorobą lub ciążą.
Aby skorzystać z zasiłku, trzeba przystąpić do ubezpieczenia. Należy opłacać składkę przez 90 dni. Okres wyczekiwania wynosi 90 dni. W niektórych przypadkach zasiłek jest od pierwszego dnia. Dotyczy to absolwentów szkół. Obejmuje osoby po wypadku w drodze do pracy. Prawo mają też ubezpieczeni z 10-letnim stażem. Dotyczy posłów i senatorów w ciągu 90 dni od kadencji.
Zasiłek macierzyński i opiekuńczy przysługują od pierwszego dnia. Nie mają okresu wyczekiwania. Składka chorobowa wynosi 2,45% podstawy. Jest finansowana przez ubezpieczonego. Opłaca ją jednak pracodawca.
Jak przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego?
Zleceniobiorca musi złożyć pisemny wniosek. Zleceniodawca rejestruje go w ZUS. Należy złożyć wniosek o objęcie ubezpieczeniem. Termin to 7 dni od powstania obowiązku.
Szczególne przypadki a obowiązek ZUS
Obowiązek opłacania składek zależy od wielu czynników. Ważny jest status zatrudnienia. Liczy się też wiek wykonawcy.
Umowa zlecenie ze studentem lub uczniem
Studenci do 26 roku życia nie płacą składek ZUS. Dotyczy to umów zlecenia. Ubezpieczenie zdrowotne mają z uczelni lub od rodzica. Nie podlegają obowiązkowym składkom społecznym. Uczniowie szkół ponadpodstawowych do 31 sierpnia też nie płacą składek. Nie mogą przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Umowa zlecenie z emerytem lub rencistą
Emeryci lub renciści podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom. Dotyczy to emerytalnego i rentowego. Podlegają też ubezpieczeniu wypadkowemu. Mogą przystąpić do chorobowego dobrowolnie. Emeryt od umowy zlecenie podlega składkom społecznym i zdrowotnym. Nie podlega składce na Fundusz Pracy.
Jeśli emeryt/rencista ma więcej niż 1 umowę zlecenia, składki są obowiązkowe. Obowiązek trwa do momentu, gdy suma podstaw przekroczy minimalne wynagrodzenie. Po przekroczeniu progu, z kolejnych umów płaci się tylko składkę zdrowotną. W przypadku zbiegu umowy o pracę z emerytem/rencistą sumuje się podstawy. Jeśli podstawa z umowy o pracę jest niższa od minimalnego, ubezpieczenia obejmują też zlecenia.
Jaki jest termin na zgłoszenie przychodów emerytów do ZUS?
Termin na poinformowanie ZUS o przychodach emerytów i rencistów mija 29 lutego.
Praca na kilku umowach zlecenia
Przy pracy na kilku umowach zlecenie obowiązek składek zależy od sumy wynagrodzeń. Obowiązkowemu oskładkowaniu podlegają wszystkie umowy. Dzieje się tak do momentu, gdy łączny przychód przekroczy minimalne wynagrodzenie. Po przekroczeniu tej kwoty, z kolejnych umów płaci się tylko składkę zdrowotną. Opłaca się ją od każdego przychodu odrębnie.
Jeśli z pierwszej umowy nie osiąga się minimalnego wynagrodzenia, zleceniobiorca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu ze wszystkich umów. Po przekroczeniu minimalnego wynagrodzenia, każda kolejna umowa daje tytuł do dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Wyłącza jednak obowiązek ubezpieczenia chorobowego.
Umowa zlecenie a działalność gospodarcza
Zleceniobiorcy prowadzący działalność gospodarczą nie są objęci ubezpieczeniami społecznymi. Wyjątkiem jest praca wykonywana niezależnie od działalności. Przedsiębiorca może wybrać umowę zlecenia jako podstawę oskładkowania. Podstawa musi wynosić co najmniej 60% przeciętnego wynagrodzenia.
Minimalne wynagrodzenie a składki ZUS
Wynagrodzenie z umowy zlecenia jest uzależnione od minimalnego wynagrodzenia. Minimalna stawka godzinowa obowiązuje od 2016 roku. Od 1 stycznia 2024 roku wynosiła 27,70 zł brutto. Od 1 lipca 2024 roku wynosi 28,10 zł brutto.
Minimalna stawka godzinowa na umowie zlecenie w 2025 roku to 30,50 zł brutto. Minimalne wynagrodzenie w 2025 roku to 4666 zł. Podstawa wymiaru składek nie może być niższa od wynagrodzenia minimalnego. Przy pracy na pełnym etacie (około 160 godzin miesięcznie) wynagrodzenie brutto wynosi około 4880 zł.
Zasiłek chorobowy (L4) na umowie zlecenie
Osoby na umowie zlecenie mogą uzyskać zasiłek chorobowy. Zasady różnią się od umowy o pracę. Podstawą jest Ustawa z 25 czerwca 1999 r. Aby uzyskać zasiłek, trzeba przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia. Należy opłacać składkę przez 90 dni.
Zasiłek chorobowy jest wypłacany od ZUS. Nie płaci go zleceniodawca. Zasiłek dla zleceniobiorcy przysługuje od pierwszego dnia choroby. Wysokość zasiłku wynosi 80% podstawy wymiaru. W przypadku ciąży, wypadku lub dawstwa organów wynosi 100%. Wymiar świadczeń chorobowych to do 182 dni. W przypadku gruźlicy lub ciąży do 270 dni.
Czy można otrzymać zasiłek po zakończeniu umowy?
Tak, zasiłek można otrzymać po zakończeniu umowy. Choroba musi trwać co najmniej 30 dni. Musi rozpocząć się nie później niż 14 dni po zakończeniu ubezpieczenia.
Ubezpieczenie zdrowotne na umowie zlecenie
Umowa zlecenia wiąże się z obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym. Obowiązuje niezależnie od długości trwania umowy. Zapewnia dostęp do świadczeń finansowanych publicznie. Zleceniobiorca ma dostęp do świadczeń w czasie trwania umowy. Ma go też przez 30 dni po jej zakończeniu.
Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia spoczywa na zleceniodawcy. Przepisy określają ten obowiązek. Są zawarte w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e. Dotyczy to też art. 82 ust. 1 Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Umowa zlecenia stanowi samodzielny tytuł do ubezpieczenia. Dzieje się tak niezależnie od innych tytułów. Studenci i uczniowie poniżej 26 lat są zwolnieni z ubezpieczenia zdrowotnego. Dotyczy to pracy na umowie zlecenie. Muszą spełniać określone warunki.
Jak sprawdzić status ubezpieczenia zdrowotnego?
Status ubezpieczenia można sprawdzić przez Internetowe Konto Pacjenta.
Obowiązki zleceniodawcy i zleceniobiorcy wobec ZUS
Przedsiębiorca musi zgłaszać zleceniobiorców do ZUS. Ma na to 7 dni od rozpoczęcia umowy. Należy złożyć formularz ZUS ZUA. W przypadku ubezpieczenia tylko zdrowotnego składa się ZUS ZZA. Pracodawca musi opłacać składki regularnie. Podczas zawierania umowy zlecenie, zleceniobiorca składa oświadczenie. Dotyczy ono źródeł dochodu.
Obowiązki zleceniodawcy obejmują zgłoszenie i rozliczenie składek. Należy to zrobić w ciągu 7 dni. W przypadku decyzji o dobrowolnych ubezpieczeniach społecznych, zgłasza się na ZUS ZUA. Zleceniobiorca ma prawo do wynagrodzenia. Przysługują mu składki społeczne i zdrowotne. Może negocjować warunki pracy.
Różnice między umową zlecenia a umową o pracę
Różnice dotyczą obciążeń składkowych. Chodzi o pracodawcę i pracownika. Pracodawca od umowy o pracę opłaca pełne składki. Pracownik ponosi część kosztów składek. Od umowy zlecenia składki zależą od wielu czynników. Ważny jest status zatrudnienia. Liczy się wiek wykonawcy.
Umowa o pracę zapewnia pełne składki. Obejmuje ubezpieczenia społeczne. Umowa zlecenie nie przysługuje urlop. Nie ma wynagrodzenia chorobowego. Nie ma świadczeń czy dodatków za nadgodziny. Umowa zlecenie może być sposobem na optymalizację kosztów. Dotyczy to składek ZUS. W przypadku pracy w warunkach podporządkowania umowa może być potraktowana jako o pracę. Kontrola PIP może skutkować mandatem. Może wymagać zawarcia umowy o pracę wstecz.
Zmiany w przepisach dotyczące umów zlecenia i ZUS
Od 1 stycznia 2021 roku wprowadzono zmiany. Dotyczą oskładkowania umów zlecenia. Przepisy na 2025 rok uległy zmianie. Reforma zaplanowana na I kwartał 2025 roku ma ozusować umowy zlecenia. Obowiązkowe składki mają być odprowadzane. Dotyczy to wszystkich umów zleceń. Nie będzie zależało od dochodów zleceniobiorcy.
Zmiany w przepisach mają wejść w życie do 31 marca 2025 roku. Zmiany wynikają z Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Reforma wykluczyła umowy o dzieło z obowiązkowymi składkami. Obowiązek oskładkowania umów zlecenia obowiązuje od początku 2016 roku. Przy wielu umowach zlecenia składki obowiązkowe dotyczą wszystkich. Dzieje się tak do momentu, gdy łączny przychód przekroczy minimalne wynagrodzenie. Po przekroczeniu progu płaci się tylko składkę zdrowotną.
Co oznacza pełne ozusowanie umów zleceń w 2025?
Pełne ozusowanie oznacza obowiązkowe składki społeczne od wszystkich umów. Nie będą zależały od innych źródeł dochodu zleceniobiorcy.
Podsumowanie i praktyczne wskazówki
Umowa zlecenie wymaga uwagi. Należy znać obowiązki ZUS. Obowiązek składek zależy od sytuacji. Ważne są inne źródła dochodu i wiek. Zleceniodawca musi zgłosić zleceniobiorcę do ZUS. Ma na to 7 dni. Składki społeczne są często obowiązkowe. Składka chorobowa jest dobrowolna. Warto rozważyć dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.
Przestrzeganie obowiązków zgłoszeniowych jest kluczowe. Pracodawcy muszą opłacać składki. Monitorowanie zmian w prawie jest ważne. Dotyczy to umów zlecenia. Należy zrozumieć różnice w obciążeniach składkowych. Dotyczy to umów o pracę i zlecenie. Uważnie rozważaj status zatrudnienia. Zwracaj uwagę na wiek pracownika. Zleceniobiorcy powinni zgłaszać się do ubezpieczenia. Zapewni to prawo do świadczeń.
- Dokładnie zapoznaj się z przepisami.
- Indywidualnie analizuj swoją sytuację.
- Przestrzegaj przepisów prawa.
- Unikaj nadużyć w opłacaniu składek.
- Korzystaj z poradników i przewodników.
- Regularnie śledź zmiany w prawie.