Opieka zdrowotna w UK i Polsce dla Polaków – przewodnik po NHS i NFZ

Poruszanie się po systemach opieki zdrowotnej w Wielkiej Brytanii (NHS) i Polsce (NFZ) bywa skomplikowane. Zrozumienie zasad dostępu do lekarzy, leczenia i refundacji jest kluczowe dla Polaków mieszkających na Wyspach lub planujących powrót do kraju. Wyjaśniamy, jak działają oba systemy i jakie prawa przysługują pacjentom po Brexicie.

Opieka zdrowotna w Wielkiej Brytanii (NHS)

Służba zdrowia w Wielkiej Brytanii nosi nazwę National Health Service (NHS). Jest to system finansowany w całości przez państwo. Obywatele i osoby na stałe mieszkające w UK mają bezpłatny dostęp do większości usług medycznych. Opieka zdrowotna w Wielkiej Brytanii opłacana jest z podatków. Każdy rezydent UK ma dostęp do tych darmowych świadczeń.

Jak działa NHS?

System NHS zapewnia szeroki zakres usług medycznych. Dostęp do lekarzy pierwszego kontaktu (GP) jest podstawą. Pacjenci mogą korzystać z wizyt osobistych lub konsultacji online. NHS oferuje także opiekę szpitalną i specjalistyczną. Niektóre usługi wymagają jednak uiszczenia opłat. Dotyczy to na przykład opieki stomatologicznej czy optycznej. System przewiduje ulgi dla dzieci, kobiet w ciąży i osób bezrobotnych.

Rejestracja i wizyta u lekarza GP

Wizyta u lekarza GP wymaga wcześniejszej rejestracji w przychodni. Dostęp do usług zdrowotnych jest możliwy nawet w ciągu 14 dni od przyjazdu. Nie wymaga to od razu pełnej rejestracji. Na pierwszą wizytę w UK warto zabrać kartę NIN i dowód tożsamości. Rejestrować się u lekarza w UK można poprzez stronę NHS. Dostępne są całodobowe infolinie z pielęgniarkami i lekarzami. Można z nich korzystać, jeśli nie chcesz czekać na wizytę u GP.

Nagłe przypadki i pomoc doraźna

W nagłych wypadkach wezwij pogotowie ratunkowe. Zadzwoń pod numery 999 lub 112. Możesz też udać się do NHS Walk-in Centre. Korzystanie z tych centrów jest darmowe dla wszystkich. Dotyczy to także obcokrajowców bez ubezpieczenia. Czas oczekiwania w Walk-in Centre może wynosić kilka godzin. Bądź uzbrojony w cierpliwość.

Prywatna opieka medyczna w UK

Wielka Brytania oferuje także prywatną opiekę medyczną. Pokrywa ona różne zabiegi i badania. Jest to opcja płatna. Średni koszt prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego to 1155 GBP rocznie. Dla osób poniżej 65 lat koszt wynosi około 1200 GBP. Osoby powyżej 65 lat płacą około 2000 GBP. Rynek oferuje największe prywatne polisy ubezpieczeniowe. Należą do nich Aviva Healthcare, AXA PPP Healthcare, Bupa Healthcare, Freedom Healthnet, Health-on-line, The Exeter, Vitality Health, WPA, Saga. Porównuj ceny polis ubezpieczeniowych przed zakupem.

Przykładowe ceny za usługi medyczne są wysokie. Leczenie kolana kosztuje 13,300 GBP. Leczenie biodra to 9,800 GBP. Operacja zaćmy kosztuje 2,000 GBP. Operacja żylaków to 2,040 GBP. Wszczep rozrusznika serca to wydatek rzędu 8,600 GBP. Usuwanie zmian skórnych kosztuje 1,200 GBP.

Przykładowe koszty prywatnych zabiegów w UK (GBP)

Opieka zdrowotna w Polsce (NFZ) dla Polaków z UK

Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) finansuje zdrowie Polaków. Polak mieszkający w Wielkiej Brytanii ma prawo do bezpłatnej ochrony zdrowia w kraju. Aby potwierdzić prawo do leczenia w Polsce, trzeba legitymować się odpowiednim dokumentem.

Prawo do leczenia w Polsce po Brexicie

Od 1 stycznia 2021 r. prawo do korzystania z opieki zdrowotnej regulują umowy WA i TCA. Obywatele objęci WA zachowują wszystkie prawa z przepisów UE. Polacy powracający z UK korzystają z opieki zdrowotnej w Polsce. Podstawą jest ustawa o świadczeniach zdrowotnych. Po brexicie osoby z UK muszą nabyć prawo do świadczeń w Polsce. Możliwe jest to przez zatrudnienie, emeryturę, rentę lub dobrowolne ubezpieczenie NFZ. Ubezpieczeni w Polsce i Wielkiej Brytanii korzystają z usług zdrowotnych na koszt własnego kraju. Trwa to dopóki nie zmienią statusu.

Dokumenty uprawniające do leczenia

Dokumenty wymagane do leczenia w Polsce to EKUZ, S1, S2. Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) nadal uprawnia do korzystania ze świadczeń w UK i Polsce. Dotyczy to tymczasowego pobytu. Zjednoczone Królestwo wprowadziło Globalną Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (GHIC) od 16 stycznia 2021 r. Karta GHIC jest podobna do brytyjskiej karty EKUZ. Ma hologram z flagą brytyjską. Mieszkańcy Irlandii Północnej mogą mieć alternatywną wersję karty GHIC. Wydawanie tej wersji rozpocznie się później. Brak karty EHIC lub GHIC wymaga wniosku o tymczasowy certyfikat PRC w NHS. Uprawnienia potwierdzają także Europejskie Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ, EHIC) oraz certyfikaty zastępcze. Wzory dokumentów znajdziesz na stronie www.nfz.gov.pl.

Aby otrzymać EHIC/GHIC, musisz spełnić kryteria. Może to być przebywanie w UE/EFTA z zarejestrowanym formularzem S1/E121/E106/E109/A1. Inne kryteria to bycie obywatelem UE/EFTA legalnie w UK. Prawo mają też członkowie rodziny lub osoby na utrzymaniu posiadacza karty. Dotyczy to również osób z podwójnym obywatelstwem.

Dokument S1 uprawnia do leczenia w państwie zamieszkania. Wydaje się go osobom uprawnionym do świadczeń w Polsce lub UK. Leczenie z dokumentem S1 obejmuje pełen zakres świadczeń. Wymaga to rejestracji w NFZ i użycia numeru PESEL.

Zakres świadczeń NFZ

NFZ finansuje leczenie w Polsce. Zakres leczenia z EKUZ jest ograniczony. Obejmuje niezbędne i nieplanowane świadczenia. Leczenie w podstawowej opiece zdrowotnej (POZ) jest możliwe. Przyjęcia odbywają się w godzinach 8:00–18:00 od poniedziałku do piątku. Leczenie specjalistyczne wymaga skierowania od lekarza POZ. Są wyjątki dla niektórych specjalistów i sytuacji nagłych. Bezpłatne świadczenia stomatologiczne są określone w wykazie Ministerstwa Zdrowia. W trakcie hospitalizacji wszystkie zabiegi i leki są bezpłatne.

Transport sanitarne jest dostępny bezpłatnie w nagłych przypadkach. Wymaga zlecenia od lekarza. Dla pacjentów z podejrzeniem nowotworu wystawia się kartę DiLO. Umożliwia ona bezskierowania diagnostykę i leczenie.

Leki i refundacja

Leki na receptę mogą być bezpłatne. Mogą być też odpłatne lub częściowo refundowane. Obowiązuje opłata ryczałtowa 3,20 zł lub 10,50 zł. Sprawdź zasady refundacji leków w Polsce.

Leczenie planowane i nagłe za granicą

Unijna Dyrektywa Transgraniczna obowiązuje od października 2013 r. Umożliwia pacjentom korzystanie z opieki medycznej w krajach UE, Norwegii i Szwajcarii. Pacjent ubezpieczony w UE ma prawo do leczenia w dowolnym państwie członkowskim. Zabieg medyczny za granicą wymaga znajomości aktualnych zasad. Nie zastosowanie się do procedur skutkuje koniecznością pokrycia pełnych kosztów leczenia. Europejska karta ubezpieczenia zdrowotnego (EHIC) i brytyjska karta GHIC nie pokrywają planowanych zabiegów. Karty te pokrywają jedynie niezbędne zabiegi wymagające natychmiastowej interwencji.

Zwrot kosztów leczenia z NHS za zabiegi w Polsce

Zwrot kosztów leczenia obejmuje sytuacje, gdy pacjent korzysta z prywatnej opieki medycznej za granicą. Dotyczy to kosztów do kwoty wycenionej w kraju ubezpieczenia. Przykład: koszt operacji w Polsce to 5,000£. Wycena w kraju ubezpieczenia to 10,000£. Ubezpieczyciel pokryje 5,000£. Leczenie wykonane w latach 2014-2020 może być zrefundowane przez NHS. Wnioski o refundację można było składać do końca 2021 roku. Refundacja dotyczy operacji i zabiegów wykonanych ze względów medycznych. Każdy mieszkaniec UK miał prawo ubiegać się o zwrot kosztów leczenia w Polsce w tych latach. W przypadku leczenia po 01/01/2021 możliwość refundacji jest niepotwierdzona. Wyjątkiem są sytuacje nagłe. Wysokość refundacji jest indywidualna. Zwykle wynosi do 100% kosztów.

Warunki uzyskania zwrotu to stałe zamieszkanie w UE/EFTA/Szwajcarii. Trzeba być ubezpieczonym w danym kraju. Leczenie musi być refundowane w kraju ubezpieczenia. Nie wchodzą w zakres refundacji medycyna estetyczna, stomatologia estetyczna, szczepienia, transplantacje organów. Niektóre skomplikowane zabiegi chirurgiczne wymagają zgody ubezpieczyciela. Ubezpieczyciel nie może odrzucić prośby o zgodę. Dotyczy to sytuacji, gdy leczenie jest niezbędne i niedostępne w kraju ubezpieczenia. Podobnie, gdy termin oczekiwania jest długi. Leczenie na zasadzie dyrektywy dotyczy także obcokrajowców planujących leczenie w Polsce.

Ścieżka S2 vs Zwrot kosztów (Dyrektywa UE)

Po Brexicie dostęp do opieki za granicą uległ zmianom. Istnieją dwie ścieżki finansowania. Pierwsza to Dofinansowanie S2. Druga to Zwrot kosztów zgodnie z dyrektywą UE. Dyrektywa UE dotyczy leczenia rozpoczętego przed 31 grudnia 2020 roku. Aplikacja S2 wymaga uzyskania pozwolenia od NHS przed zabiegiem. Rozpatrzenie wniosku może zająć do 20 dni roboczych. Może trwać dłużej przy niekompletnych dokumentach. NHS pokryje pełne koszty leczenia w kraju docelowym. Dotyczy to sytuacji, gdy aplikacja zostanie zatwierdzona. NHS nie pokrywa kosztów podróży i zakwaterowania.

• Złóż aktualną wersję aplikacji S2 ze strony NHS.
• Załącz dowody spełnienia kryteriów.
• Prześlij aplikację na adres NHS England.
• Możliwe jest odwołanie od decyzji odmownej.
• Wypełnij instrukcje dostępne na stronie NHS.

Jak ubiegać się o refundację?

Refundacja jest możliwa na podstawie odpowiedniej dokumentacji. Obejmuje faktury, diagnozy i dokumenty potwierdzające zamieszkanie. Zachowaj oryginalne faktury i dokumentację medyczną. Przedstaw dokumenty potwierdzające zamieszkanie w UK. Uzyskaj dokumentację medyczną z szczegółami procedur. W razie braku dokumentów potwierdzających zamieszkanie użyj umowy najmu. Możesz też przedstawić list od pracodawcy. Nie czekaj do ostatniej chwili ze składaniem dokumentów.

Firmy jak Medrefund LTD czy MedicalAdvisor.pl pomagają w procedurach. MedicalAdvisor.pl pomaga w znalezieniu klinik. Rezerwuje terminy leczenia za granicą. Oferuje pomoc w Niemczech, Szwajcarii, Czechach, Skandynawii. Personel szpitali w Polsce posługuje się językiem angielskim. Istnieje możliwość tłumacza. Dostępne języki to niemiecki, ukraiński, rosyjski. Leczenie w Polsce może być korzystne. Dotyczy to pacjentów czekających na zabiegi w kraju zamieszkania. Jest to opcja zwłaszcza przy długich kolejkach.

Brexit a opieka zdrowotna – kluczowe zmiany

Zjednoczone Królestwo opuściło Unię Europejską 31 stycznia 2020 r. Okres przejściowy obowiązywał do 31 grudnia 2020 r. Od 1 stycznia 2021 r. obowiązują nowe zasady. Prawo do opieki zdrowotnej regulują umowy WA i TCA. Umowa o wystąpieniu (WA) i Umowa o handlu i współpracy (TCA) są kluczowe. Osoby objęte WA zachowują prawa z przepisów UE. Dotyczy to koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Jak Brexit wpłynął na EKUZ/EHIC/GHIC?

Po Brexicie można korzystać z karty EHIC. Jest ważna do momentu jej wygaśnięcia. Potem trzeba wystąpić o GHIC lub nową EHIC. Obie karty pokrywają te same świadczenia. Różnica dotyczy krajów uznających kartę. Karta GHIC zastąpiła EHIC po Brexit. Jest ważna tylko w niektórych krajach europejskich. Karta GHIC jest darmowa. Zastosowanie karty EHIC umożliwia korzystanie z opieki medycznej w sytuacjach nagłych. Działa nawet po Brexicie. Świadczenia obejmują leczenie w nagłych wypadkach. Dotyczy to wizyt na ostrym dyżurze. Obejmuje rutynową opiekę nad schorzeniami. Zapewnia opiekę położniczą, tlenoterapię i dializę.

Dokumenty S1/S2/S3 po Brexicie

Dla osób ubezpieczonych w Polsce i UK dostępne są dokumenty S1, S2, S3. Określają one uprawnienia do świadczeń zdrowotnych. Dokument S1 uprawnia do leczenia w państwie zamieszkania. Wydawany jest osobom uprawnionym do świadczeń w Polsce lub UK. Dokument S2 dotyczy leczenia planowanego za granicą. Wymaga zgody przed wyjazdem. Dokument S3 dotyczy leczenia w kraju, w którym pracownik transgraniczny pracował wcześniej. Zmiany po Brexicie mają wpływ na zasady korzystania z opieki zdrowotnej. Dotyczy to Polaków i Brytyjczyków w UE i UK. Umowa wyjścia reguluje świadczenia dla osób w sytuacji transgranicznej. Dotyczy to osób przed końcem okresu przejściowego. Umowa o współpracy dotyczy osób niebędących w sytuacji transgranicznej. Odnosi się do osób podlegających ustawodawstwu polskiemu lub brytyjskiemu.

• Skontaktuj się z NFZ lub NHS. Ustal swój status ubezpieczenia.
• Przedstaw dokumenty potwierdzające ubezpieczenie. Może to być paszport lub zaświadczenie o rejestracji pobytu.
• Złóż wniosek o dokument S1, S2, S3 lub EKUZ. Zrób to w odpowiednich instytucjach.
• Zwracaj uwagę na zmiany w wizie i formalnościach. Są związane z Brexitem.

Ważne informacje i praktyczne wskazówki

Systemy opieki zdrowotnej w UK i Polsce oferują różne udogodnienia. Warto znać dostępne narzędzia i możliwości.

Cyfrowe narzędzia zdrowotne

W Polsce działa Internetowe Konto Pacjenta (IKP). Dane są przetwarzane, by udostępniać informacje medyczne. Serwis pacjent.gov.pl został stworzony ze środków UE. Jest częścią elektronicznej platformy do gromadzenia danych medycznych. Dostępne technologie to m.in. e-recepta, e-skierowanie, e-rejestracja, e-zwolnienie. Możliwa jest też e-recepta transgraniczna. Rozwija się elektroniczna dokumentacja medyczna. Zainstaluj aplikację mobilną mojeIKP. Korzystaj z dostępnych platform internetowych do usług zdrowotnych.

W Wielkiej Brytanii systemy NHS oferują rejestrację i konsultacje. Platformy telemedyczne są coraz popularniejsze. Trendem jest zwiększone korzystanie z usług telemedycznych. Dotyczy to konsultacji online.

Koszty leczenia

Średni koszt prywatnego ubezpieczenia w UK to 1155 GBP rocznie. Ceny za usługi medyczne w UK są wysokie. Przykłady podano wcześniej (np. leczenie kolana 13,300 GBP). W Polsce leki na receptę mogą mieć opłatę ryczałtową. Wynosi ona 3,20 zł lub 10,50 zł.

Gdzie szukać pomocy i informacji?

W Polsce instytucjami odpowiedzialnymi są Ministerstwo Zdrowia i NFZ. Centrala NFZ mieści się przy ul. Rakowieckiej 26/30 w Warszawie. Numer infolinii NFZ to 800 190 590. Infolinia działa od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00-16:00. Możesz skontaktować się z oddziałami wojewódzkimi NFZ. Uzyskasz indywidualną informację. W przypadku nagłych sytuacji korzystaj z Pogotowia Ratunkowego. Użyj numerów 999 lub 112. Możesz też udać się do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego (SOR).

W Wielkiej Brytanii główną instytucją jest NHS. Możesz skontaktować się z brytyjską administracją NHS. Przed wizytą w Walk-in Centre sprawdź godziny przyjęć. Możliwa jest pomoc psychologiczna od polskich placówek w UK.

• Zawsze okaż dokument potwierdzający prawo do leczenia. Możesz też zostać zweryfikowany elektronicznie.
• Rejestruj dokument S1 w oddziale NFZ. Zrób to w miejscu zamieszkania.
• Korzystaj z usług placówek z logo NFZ. Sprawdź, czy mają umowy z NFZ.
• Zawsze warto sprawdzić warunki zwolnienia z opłat medycznych w UK.
• Podczas rejestracji w przychodni poinformuj o konieczności tłumacza.

Pamiętaj o posiadaniu ważnego paszportu przy wjeździe do UK. Obowiązek wizy dotyczy osób jadących w celach zarobkowych. Wymagana jest też wiza na pobyt dłuższy niż 6 miesięcy. Osoby ze statusem osiedlonym w UK mogą używać dowodu osobistego do końca 2025 roku. Koszt wizy dla pracowników sezonowych obejmuje opłaty. Wymaga zaświadczenia od sponsora. Trzeba też posiadać środki na utrzymanie. Szacunkowo to około 6 tys. zł.