Umowa zlecenie to popularna forma zatrudnienia w Polsce. Wiąże się z obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym. Zobacz, jakie masz prawa i obowiązki jako zleceniobiorca.
Czym jest umowa zlecenie?
Umowa zlecenie to umowa cywilnoprawna. Reguluje ją Kodeks cywilny. Różni się od umowy o pracę. Umowa zlecenie zobowiązuje zleceniobiorcę do wykonania określonej czynności prawnej. Zleceniodawca zleca wykonanie zadania zleceniobiorcy. Zleceniobiorca decyduje o czasie wykonania zlecenia. Dotyczy to sytuacji, gdy umowa tego nie określa. Umowa zlecenie nie tworzy stosunku pracy. Pracodawca ponosi mniejsze koszty przy umowie zlecenie. Umowa zlecenie staje się coraz częstszym wyborem. Dotyczy to różnych grup pracowników.
Jakie są podstawowe różnice między umową zlecenie a umową o pracę?
Umowa zlecenie jest umową cywilnoprawną. Reguluje ją Kodeks cywilny. Umowa o pracę to stosunek pracy. Reguluje go Kodeks pracy. Umowa zlecenie nie gwarantuje wszystkich praw pracowniczych. Nie daje np. prawa do płatnego urlopu wypoczynkowego. Umowa o pracę zapewnia te prawa. Zleceniobiorca ma większą swobodę. Pracownik na umowie o pracę podlega kierownictwu pracodawcy.
Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne przy umowie zlecenie
Każda osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jest ono obowiązkowe. Obowiązek ten wynika z przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Zleceniodawca zgłasza zleceniobiorcę do ubezpieczenia zdrowotnego. Używa do tego formularza ZUS ZZA. Zgłoszenie składa się w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Od podpisania umowy zlecenia jesteś włączony do powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego.
Ile wynosi składka zdrowotna?
Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru. Podstawą wymiaru jest wynagrodzenie brutto. Inaczej mówiąc, jest to przychód. Składka nie podlega odliczeniu od podatku dochodowego. Podstawa wymiaru składki nie jest ograniczona. Nie jest ograniczona do trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Podstawa wymiaru składki podlega pomniejszeniu. Pomniejsza się ją o składki na ubezpieczenia społeczne. Dotyczy to składek finansowanych przez ubezpieczonych.
| Rodzaj składki | Wysokość |
|---|---|
| Ubezpieczenie zdrowotne | 9% podstawy wymiaru |
Ubezpieczenia społeczne na umowie zlecenie
Zarówno zleceniobiorca, jak i zleceniodawca muszą odprowadzać składki ZUS. Obowiązkowe ubezpieczenia społeczne obejmują ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Można się do niego dobrowolnie przystąpić. Wymaga to opłacania składki. Składka chorobowa wynosi 2,45% podstawy wymiaru. Ubezpieczenie od wypadków przy pracy jest opcjonalne. Można je wykupić dobrowolnie. Składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych są finansowane przez zleceniodawcę. Wynoszą odpowiednio 2,45% i 0,10%. Brak opłacania składek może skutkować utratą prawa do świadczeń zdrowotnych. Może też zmniejszyć przyszłe emerytury.
| Rodzaj składki | Wysokość | Obowiązkowe/Dobrowolne |
|---|---|---|
| Emerytalne | 19,52% | Obowiązkowe |
| Rentowe | 8% | Obowiązkowe |
| Wypadkowe | 1,67% (zmienna stopa) | Obowiązkowe |
| Chorobowe | 2,45% | Dobrowolne |
| Fundusz Pracy | 2,45% | Obowiązkowe (finansuje zleceniodawca) |
| FGŚP | 0,10% | Obowiązkowe (finansuje zleceniodawca) |
Kiedy składki na ZUS są obowiązkowe?
Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne dotyczy zleceniobiorcy. Obowiązuje, jeśli nie jest objęty innym tytułem ubezpieczenia. Jeśli masz jednocześnie umowę o pracę i zlecenie, składka zdrowotna jest odprowadzana z obu tytułów. Dotyczy to sytuacji, gdy wynagrodzenie z umowy o pracę jest równe lub wyższe od minimalnego. Jeżeli wynagrodzenie z umowy o pracę jest niższe od minimalnego, pracodawca odprowadza składki społeczne także od umowy zlecenia. Zbieg tytułów do ubezpieczeń wymaga ustalenia, z którego tytułu składki są obowiązkowe. Zleceniobiorca nie jest automatycznie objęty ubezpieczeniem społecznym. Składki na ubezpieczenie zdrowotne musi opłacać zleceniobiorca.
Czy emeryt pracujący na umowie zlecenie płaci składki ZUS?
Emeryci zatrudnieni na umowę zlecenie podlegają składkom społecznym i zdrowotnym. Obowiązkowe są składki emerytalne, rentowe i wypadkowe. Obowiązkowa jest także składka zdrowotna. Nie odprowadza się za nich składek na Fundusz Pracy. Dotyczy to emeryta powyżej 60 lat.
Studenci i młodzi do 26 lat a ubezpieczenie zdrowotne
Uczniowie i studenci do 26 roku życia mają specjalne zasady. Nie są obowiązkowo ubezpieczeni z tytułu umowy zlecenia. Nie muszą opłacać składek ZUS. Ubezpieczenie zdrowotne mają z uczelni lub od rodzica. Studenci i uczniowie poniżej 26 roku życia są zwolnieni z ubezpieczenia zdrowotnego przy umowie zlecenie. Dotyczy to pewnych wyjątków. Student do 26. roku życia powinien być zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu nauki. Zgłasza go uczelnia. Musi być zgłoszony, jeśli nie jest członkiem rodziny. Rodzice mają obowiązek zgłoszenia dzieci do ubezpieczenia zdrowotnego. Dotyczy to dzieci, jeśli nie ukończyły 26 lat. Student może korzystać ze świadczeń NFZ. Korzysta, jeśli jest zgłoszony przez rodzinę, uczelnię lub pracodawcę. Powyżej 26 lat i kontynuując naukę, ubezpieczenie zgłasza się do uczelni. Uczelnia nie zgłosi Cię automatycznie. Konieczny jest Twój wniosek do dziekanatu. Studenci z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności mogą być zgłaszani przez rodziców bez względu na wiek.
Kto zgłasza studenta do ubezpieczenia zdrowotnego po 26. roku życia?
Powyżej 26 lat i kontynuując naukę, studenta zgłasza uczelnia. Student musi złożyć odpowiedni wniosek do uczelni. Uczelnia dokonuje zgłoszenia do ZUS.
Ulga dla młodych (PIT Zero) a składka zdrowotna
Od 1 sierpnia 2019 roku obowiązuje ulga dla młodych. Osoby do 26. roku życia są zwolnione z podatku PIT. Dotyczy to przychodów do limitu 85 528 zł rocznie. Zwolnienie obejmuje m.in. przychody z umów zlecenia. Mimo zwolnienia z PIT, składka zdrowotna jest obowiązkowa. Pobiera się ją w pełnej wysokości. Według ZUS, osoby do 26 lat, zwolnione z PIT, nie korzystają ze zwolnienia ze składki zdrowotnej. Składka zdrowotna powinna być porównana z zaliczką na podatek dochodowy. Zaliczkę oblicza się tak, jakby przychód nie był zwolniony. Jeśli obliczona składka jest wyższa od tej zaliczki, składka jest obniżana. Obniża się ją do wysokości zaliczki. Jeśli obliczona składka jest niższa, składka potrącana jest w pełnej wysokości. Pracodawcy są zobowiązani kontrolować wiek pracownika. Muszą wiedzieć, kiedy zaczyna obowiązywać pobieranie zaliczek na PIT. Pracodawcy muszą kontrolować moment ukończenia 26 r.ż. Dotyczy to momentu wypłaty wynagrodzenia. Nie wszystkie przychody do 26 r.ż. są zwolnione z PIT. Dotyczy to np. wynagrodzeń z umów o dzieło, działalności gospodarczej, zasiłków.
Pracodawcy muszą kontrolować wiek pracownika i moment utraty zwolnienia z PIT.
Ubezpieczenie zdrowotne po zakończeniu umowy zlecenie
Co dzieje się z Twoim ubezpieczeniem po zakończeniu umowy zlecenie? Prawo do bezpłatnej opieki medycznej w ramach NFZ wygasa. Wygasa po 30 dniach od zakończenia umowy. Prawo do świadczeń zdrowotnych po zakończeniu umowy trwa 30 dni. Liczy się od dnia wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia. Podobnie jest po ukończeniu studiów. Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej wygasa po 4 miesiącach. Dotyczy to ukończenia studiów lub skreślenia z listy studentów. Po obronie pracy dyplomowej status studenta zmienia się z dnia na dzień. Ubezpieczenie obowiązuje jeszcze przez 4 miesiące. Po czterech miesiącach od ukończenia nauki student musi zadbać o własne ubezpieczenie. Ubezpieczenie po studiach ma 4 miesiące ważności. Liczy się od końca nauki. Możesz ubezpieczyć się dobrowolnie po utracie tytułu do ubezpieczenia.
Jak długo trwa ubezpieczenie zdrowotne po obronie pracy dyplomowej?
Po obronie pracy dyplomowej ubezpieczenie zdrowotne obowiązuje jeszcze przez 4 miesiące. Dotyczy to studentów, którzy byli zgłoszeni do ubezpieczenia przez uczelnię.
Jak sprawdzić swoje ubezpieczenie zdrowotne?
Możesz sprawdzić swój status ubezpieczeniowy online. Służy do tego Internetowe Konto Pacjenta (IKP). Dane na IKP są przetwarzane. Udostępniają pacjentom informacje o zdarzeniach medycznych. Możesz sprawdzić swoje składki na stronie NFZ. Zgłoszenie i potwierdzenie składek są dostępne online. Możesz też skorzystać z Platformy Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS). Aplikacja mobilna mojeIKP również umożliwia dostęp do danych. Możliwy jest także kontakt z ZUS lub NFZ. Dane kontaktowe Administratora Danych to Ministerstwo Zdrowia, ul. Miodowa 15, 00-952 Warszawa.
- Sprawdzaj ubezpieczenie przez Internetowe Konto Pacjenta.
- Skorzystaj z materiałów informacyjnych dostępnych online.
- Skontaktuj się z ZUS w celu zgłoszenia lub wyrejestrowania.
- Złóż wniosek w dziekanacie, aby zgłosić się do ubezpieczenia (dotyczy studentów po 26 r.ż.).
Podsumowanie i zalecenia
Umowa zlecenie nakłada obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego. Dotyczy to większości zleceniobiorców. Wyjątkiem są m.in. studenci do 26 roku życia. Mimo zwolnienia z PIT dla młodych, składka zdrowotna jest obowiązkowa. Warto znać swoje prawa i obowiązki. Świadome zarządzanie statusem ubezpieczeniowym jest kluczowe. Pomaga unikać nieprzewidzianych sytuacji. Związane są one z dostępem do opieki medycznej.
- Dokładnie sprawdzaj treść umów zlecenia.
- Zwracaj uwagę na kwestie ubezpieczenia zdrowotnego.
- Regularnie monitoruj zmiany w przepisach prawa.
- Porozmawiaj z pracodawcą o ubezpieczeniu grupowym.
- Sprawdzaj stan opłacania składek na stronie ZUS.
- Rozważ opcjonalne ubezpieczenie chorobowe.
- Rozważ prywatne ubezpieczenie zdrowotne.