Wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia rodzi obowiązki ubezpieczeniowe. Rolnik ubezpieczony w KRUS musi znać zasady. Wyjaśniamy, kiedy podlega ZUS, a kiedy zachowa ubezpieczenie rolnicze.
Podleganie ubezpieczeniom – ZUS czy KRUS?
Rolnik zawierający umowę zlecenie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom. Zleceniodawca zgłasza go do ZUS. Zgłoszenie następuje na druku ZUS ZUA. Obowiązkowe są ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, wypadkowe. Dobrowolne jest ubezpieczenie chorobowe i zdrowotne. Obowiązek trwa od dnia rozpoczęcia pracy. Kończy się z dniem rozwiązania umowy. Zleceniodawca zgłasza rolnika w ciągu 7 dni. Brak zgłoszenia w terminie ma konsekwencje.
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie zwalnia rolnika z tych obowiązków. Wykonywanie umowy zlecenia co do zasady wyłącza z ubezpieczenia KRUS. Rolnik podlega wtedy ubezpieczeniom w ZUS. Odrębne przepisy regulują ubezpieczenie rolników. Dotyczy to sytuacji, gdy rolnik nie podlega innym ubezpieczeniom społecznym.
Tak. Wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, rodzi obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.
Kiedy możliwy jest zbieg ubezpieczeń?
Zbieg ubezpieczenia w ZUS i KRUS jest możliwy. Dzieje się tak w wybranych przypadkach. Osoba musi podlegać pełnemu ubezpieczeniu rolniczemu. Nie może przekroczyć limitu przychodu. Limit odpowiada minimalnemu wynagrodzeniu za pracę. Przepisy art. 5b ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników regulują tę kwestię. Obowiązują od 1 stycznia 2015 roku. Rolnik może zachować ubezpieczenie KRUS. Musi spełnić warunki ustawowe. Warunki obejmują wysokość przychodu. Dotyczą też braku innego tytułu do ubezpieczenia ZUS w dniu zgłoszenia do KRUS.
W praktyce czasami trzeba wypowiedzieć umowy oskładkowane w ZUS. Robi się to na okres oczekiwania na decyzję z KRUS. KRUS rozpatruje wnioski w ciągu miesiąca. Czasem decyzja jest szybsza, nawet po 2 tygodniach. Ubezpieczenie w ZUS powstaje z umowy o pracę. Powstaje też z oskładkowanej umowy zlecenia. Dotyczy też dobrowolnego opłacania składek.
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie zwalnia rolnika z obowiązku ubezpieczeń przy wykonywaniu umowy zlecenia.
Limit przychodu a ubezpieczenie w KRUS
Wysokość przychodu z umowy zlecenie jest kluczowa. Nie może przekroczyć limitu. Przekroczenie limitu wynagrodzenia skutkuje utratą KRUS. Następuje automatyczne przeniesienie do ZUS. Limit przychodu pozwala zachować podwójne ubezpieczenie. W 2024 roku limit ten wynosił 4242 zł brutto. Dotyczyło to okresu styczeń-czerwiec. Od lipca do grudnia 2024 limit wzrósł do 4300 zł brutto.
Przekroczenie limitu nawet przez jeden dzień powoduje utratę KRUS. Utrata następuje automatycznie. W okresie do 30 grudnia 2016 roku limit był niższy. Wynosił połowę minimalnego wynagrodzenia. Osiąganie wynagrodzenia powyżej minimalnego wyklucza z KRUS. Możliwość powrotu do KRUS istnieje. Dzieje się tak po zakończeniu umowy zlecenia. Warunek to nieprzekraczanie limitu wcześniej.
| Okres | Limit przychodu (brutto) w 2024 roku |
|---|---|
| Styczeń-Czerwiec | 4242 zł |
| Lipiec-Grudzień | 4300 zł |
Jaki jest limit zarobków dla rolnika na umowie zlecenia, aby zachować KRUS?
W 2024 roku limit ten wynosił 4242 zł brutto od stycznia do czerwca oraz 4300 zł brutto od lipca do grudnia. Przekroczenie tej kwoty powoduje utratę ubezpieczenia w KRUS.
Obowiązki zgłoszeniowe zleceniodawcy i rolnika
Płatnik składek ma obowiązki. Musi zgłosić rolnika do ZUS. Termin to 7 dni od rozpoczęcia umowy. Zgłoszenia dokonuje na formularzu ZUS ZUA. Zleceniodawca odpowiada za naliczanie składek. Odpowiada też za ich opłacanie od przychodu. Zleceniodawca nie ma obowiązków informacyjnych wobec KRUS. Zgłasza tylko do ZUS.
Rolnik-zleceniobiorca ma własne obowiązki. Musi poinformować KRUS o podjęciu pracy. Ma na to 14 dni od zawarcia umowy. Zgłoszenie do KRUS można złożyć osobiście. Można też wysłać listownie. Dostępna jest opcja online przez portal eKRUS. Nie trzeba informować KRUS o umowach o dzieło. Umowy o dzieło nie podlegają oskładkowaniu ZUS.
Ważne jest, aby zgłosić rolnika do ubezpieczeń w terminie 7 dni od początku wykonywania umowy.
W jakim terminie rolnik musi zgłosić umowę zlecenie do KRUS?
Rolnik ma 14 dni na zgłoszenie faktu podjęcia pracy na umowie zlecenia do KRUS.
Czy zleceniodawca musi zgłosić rolnika na umowie zlecenie do KRUS?
Nie, zleceniodawca zgłasza rolnika tylko do ZUS w terminie 7 dni od rozpoczęcia umowy.
Rezygnacja z ubezpieczenia KRUS i powrót
Rolnicy i domownicy mogą odstąpić od ubezpieczenia rolniczego. Składają w tym celu oświadczenie w Kasie. Ubezpieczenie ustaje najwcześniej od dnia złożenia oświadczenia. Możesz zrezygnować z KRUS w dowolnym momencie. Składasz wtedy oświadczenie woli. Ubezpieczenie w ZUS jest obowiązkowe. Nie można się od niego wypisać w trakcie trwania umowy zlecenia. Utrata ubezpieczenia w KRUS następuje automatycznie. Dzieje się tak po przekroczeniu limitu zarobków.
Po zakończeniu umowy zlecenia możliwy jest powrót do KRUS. Warunkiem jest, że zarobki nie przekraczały ustawowego limitu. Podjęcie aktywności zarobkowej musi być zgłaszane w Kasie. Może to wpływać na prawo do świadczeń z KRUS. Złożenie zawiadomienia o zakończeniu umowy jest ważne. Informuje o ustaniu ubezpieczenia w ZUS. Rolnik powinien przestrzegać terminów zgłoszeń i wyrejestrowań.
Umowa zlecenie a działalność rolnicza – kluczowe powiązanie
Orzecznictwo sądowe jest w tej sprawie jasne. Wykonywanie umowy zlecenia przez rolnika ma znaczenie. Dotyczy to rolnika prowadzącego działalność gospodarczą. Korzysta on z ubezpieczenia rolnego. Taka umowa może wyłączyć go z ubezpieczenia KRUS. Dzieje się tak, gdy umowa zlecenia nie jest związana z działalnością rolniczą. Wyroki Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych to potwierdzają.
Przykładem jest rolniczka z Lubelskiego. Została wykluczona z KRUS. Podpisała umowę na sprzątanie w szkole. Przychód nie przekraczał minimum. Umowa nie była powiązana z jej działalnością rolniczą. Inny przykład to rolnik z Podkarpacia. Zachował ubezpieczenie KRUS. Jego umowa zlecenie dotyczyła pracy elektryka. Była powiązana z jego działalnością. Młoda rolniczka z Mazowsza też została wykluczona. Podjęła zlecenie jako opiekunka dziecięca. Kluczowe znaczenie ma powiązanie umowy z działalnością gospodarczą rolnika.
„Wykonywanie umowy zlecenia przez rolnika prowadzącego działalność gospodarczą i korzystającego z ubezpieczenia rolnego powoduje wyłączenie go z ubezpieczenia społecznego rolników, gdy umowa zlecenia nie jest objęta działalnością gospodarczą”
Przepisy prawne i dostępne narzędzia
Kwestie ubezpieczeń rolników regulują przepisy. Podstawą jest Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników z 1990 roku. Ważna jest też Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych z 1998 roku. Orzecznictwo sądów kształtuje interpretację przepisów. Ważne są wyroki SN i SA.
Dostępne są narzędzia pomocne w rozliczeniach. Można korzystać z darmowych druków ZUS. Dostępne są deklaracje, raporty, zgłoszenia. Serwisy internetowe oferują kalkulatory składek. Dostarczają wskaźniki i przepisy. Portal eKRUS umożliwia zgłoszenia online. Krajowy System e-Faktur (KSeF) to szerszy trend digitalizacji. Wprowadzane są nowe regulacje w 2025 roku. Dotyczą m.in. likwidacji obowiązku przechowywania zgłoszeń. Wzrost znaczenia narzędzi online jest widoczny.
- Skorzystaj z dostępnych wzorów i druków ZUS.
- Wykorzystaj kalkulatory do wyliczania składek.
- Przeglądaj najnowsze regulacje w serwisach specjalistycznych.
- Zgłoś umowę zlecenie do KRUS w terminie 14 dni.
- Zwracaj uwagę na limit przychodu.
Gdzie znaleźć potrzebne druki ZUS?
Dostępne są darmowe druki ZUS na stronach internetowych, w tym deklaracje i raporty.
Czy muszę zgłaszać umowę o dzieło do KRUS?
Nie, umowy o dzieło nie podlegają oskładkowaniu ZUS i nie trzeba ich zgłaszać do KRUS.
Ważne terminy i zmiany w 2025 roku
Przedsiębiorcy muszą przestrzegać terminów wpłat składek. Wpłata składek za grudzień 2024 r. mija 15 stycznia 2025 r. Za styczeń 2025 r. termin to 17 lutego 2025 r. Wpłata za luty 2025 r. przypada na 17 marca 2025 r. Za marzec 2025 r. płatność jest do 15 kwietnia 2025 r. Za kwiecień 2025 r. termin to 15 maja 2025 r. Wpłata za maj 2025 r. mija 16 czerwca 2025 r. Za czerwiec 2025 r. termin to 15 lipca 2025 r. Za lipiec 2025 r. płatność jest do 18 sierpnia 2025 r. Za sierpień 2025 r. termin to 15 września 2025 r.
W dniu 20 maja 2025 r. mija ważny termin. Dotyczy rozliczenia składki zdrowotnej za 2024 r. Obowiązek dotyczy przedsiębiorców opłacających składki zdrowotne. W 2025 roku wprowadzono nowe regulacje. Dotyczą m.in. likwidacji obowiązku przechowywania zgłoszeń. Wprowadzono nową klasyfikację wyrobów i usług. Obowiązek zgłoszeń i rozliczeń dotyczy różnych grup. Obejmuje pracowników, studentów, rolników, przedsiębiorców.
| Okres (za) | Termin wpłaty w 2025 roku |
|---|---|
| Grudzień 2024 | 15.01.2025 |
| Styczeń 2025 | 17.02.2025 |
| Luty 2025 | 17.03.2025 |
| Marzec 2025 | 15.04.2025 |
| Kwiecień 2025 | 15.05.2025 |
| Maj 2025 | 16.06.2025 |
| Czerwiec 2025 | 15.07.2025 |
| Lipiec 2025 | 18.08.2025 |
| Sierpień 2025 | 15.09.2025 |
Brak sankcji za niedopełnienie zgłoszenia do KRUS może mieć konsekwencje. Mogą obejmować decyzję odmowną lub wyłączenie ubezpieczenia.