Dowiedz się, jak umowa zlecenie wpływa na Twoje ubezpieczenie zdrowotne i społeczne. Sprawdź zasady rozliczania składek i terminy wypłat wynagrodzenia. Zrozum swoje prawa i obowiązki jako zleceniobiorca.
Czym jest umowa zlecenie?
Umowa zlecenie to rodzaj umowy cywilnoprawnej. Reguluje ją Kodeks Cywilny. W jej ramach zleceniodawca zleca wykonanie określonej czynności. Zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania zadania. Musi to zrobić z należytą starannością. Umowa zlecenie nie tworzy stosunku pracy. Zleceniobiorca nie jest pracownikiem. Zleceniodawca ma obowiązek zapłaty. Dostarcza też niezbędne materiały.
Terminy wypłaty wynagrodzenia z umowy zlecenia
Termin wypłaty wynagrodzenia powinien być w umowie. Od 1 stycznia 2017 roku są nowe zasady. Wynagrodzenie musi być wypłacane co najmniej raz w miesiącu. Przepisy nie wymagają wypłaty w tym samym miesiącu. Możliwa jest wypłata na początku kolejnego miesiąca. Wynagrodzenie za dany miesiąc często jest ustalane po jego zakończeniu. Nowe regulacje zapewniają regularność wypłat. Dają większą elastyczność w ustalaniu terminów. Minimalna stawka godzinowa musi być przestrzegana. Nawet jeśli strony ustalą niższą stawkę. Minimalna stawka godzinowa w 2025 roku to 30,50 zł brutto.
Przepisy dotyczące minimalnej stawki godzinowej nie mają zastosowania do umów na okres krótszy niż jeden miesiąc.
Oto kilka praktycznych sugestii:
- Sporządź umowę zlecenia na piśmie. Unikniesz nieporozumień.
- Dostosuj terminy wypłat do specyfiki zlecenia.
- Negocjuj wyższą stawkę godzinową niż minimalna.
- Wypłać wynagrodzenie na początku kolejnego miesiąca. Ułatwi to obliczenie należności.
Ubezpieczenie zdrowotne przy umowie zlecenia
Umowa zlecenie stanowi tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Dotyczy to osób wykonujących pracę na podstawie takiej umowy. Zleceniodawca zgłasza zleceniobiorcę do ubezpieczenia. Używa do tego druku ZUS ZZA. Składka zdrowotna wynosi 9% wartości brutto wynagrodzenia. Jest odprowadzana niezależnie od wysokości wynagrodzenia. Ubezpieczenie zaczyna obowiązywać od razu po podpisaniu umowy.
Istnieją wyjątki od tego obowiązku. Uczniowie i studenci do 26 lat są zwolnieni. Dotyczy to umów zlecenia. Muszą spełniać określone warunki. Składki za studentów powyżej 26 lat płaci się od dnia urodzin. Emeryci zawierający umowę zlecenia podlegają składkom zdrowotnym.
Możesz sprawdzić status swojego ubezpieczenia.
- Skorzystaj z Internetowego Konta Pacjenta (IKP).
- Zaloguj się na IKP. Zobaczysz szczegóły składek i ubezpieczenia.
Ubezpieczenia społeczne przy umowie zlecenia
Zleceniobiorca podlega określonym ubezpieczeniom społecznym. Są to ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne. Ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega obowiązkowo. Ubezpieczeniu wypadkowemu podlega obowiązkowo. Dzieje się tak, gdy wykonuje pracę w siedzibie zleceniodawcy. Ubezpieczeniu zdrowotnemu podlega obowiązkowo. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Umożliwia ono otrzymanie zasiłku chorobowego.
Podstawa wymiaru składek to przychód z umowy. Może być to też zadeklarowana kwota. Nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia. Zleceniodawca odprowadza składki na ubezpieczenia społeczne. Robi to od przychodu z umowy zlecenia. Obowiązki płatnika to zgłoszenie do ZUS. Należy to zrobić w terminie 7 dni. Obejmuje to też wyrejestrowanie i rozliczenie składek. Brak opłacania składek ma konsekwencje. Może skutkować utratą prawa do świadczeń. Obniża też przyszłe świadczenia emerytalne.
Pamiętaj o sprawdzeniu składek:
- Możesz sprawdzić status opłacania składek w systemie ZUS online.
Składki na ubezpieczenia ZUS od umowy zlecenia wynoszą:
| Typ ubezpieczenia | Składka |
|---|---|
| Emerytalne | 19,52% |
| Rentowe | 8,00% |
| Chorobowe (dobrowolne) | 2,45% |
| Wypadkowe | 0,67% do 3,33% |
| Zdrowotne | 9,00% |
Na składki składają się również Fundusz Pracy i Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych. Dotyczy to sytuacji, gdy pracodawca zatrudnia pracowników. Emeryci od umowy zlecenia nie podlegają składkom na Fundusz Pracy i Gwarancje.
Kilka umów zlecenia a składki ZUS
Posiadanie kilku umów zlecenia wpływa na składki ZUS. Mówimy wtedy o zbiegu tytułów ubezpieczenia. Obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne dotyczą każdej umowy zlecenia. Dzieje się tak niezależnie od wynagrodzenia. Przy wielu umowach zlecenia obowiązuje limit przychodu. Limit ten dotyczy tytułów do ubezpieczeń społecznych. W 2025 roku wynosi on 4666 zł miesięcznie. Powyżej tego limitu opłacana jest tylko składka zdrowotna.
Przykład: Masz dwie umowy zlecenia po 3000 zł brutto. Od pierwszej umowy opłacasz wszystkie składki społeczne i zdrowotną. Od drugiej umowy opłacasz tylko składkę zdrowotną.
Jeśli masz umowę o pracę i umowę zlecenie, zasady są inne. Od wynagrodzenia z umowy o pracę powyżej minimalnej krajowej (4666 zł w 2025) obowiązują składki. Od umowy zlecenia opłacasz wtedy tylko składkę zdrowotną. Jeśli wynagrodzenie z umowy o pracę jest niższe od minimalnej, od umowy zlecenia płacisz wszystkie składki.
Przy prowadzeniu działalności gospodarczej i umowie zlecenia też są specyficzne zasady. Minimalna podstawa do oskładkowania to 60% przeciętnego wynagrodzenia. W 2025 roku to 5203,80 zł.
Aby ułatwić rozliczenia:
- Skorzystaj z kalkulatora umów zleceń online.
- Używaj systemów do generowania umów i rozliczeń.
Ubezpieczenie po zakończeniu umowy zlecenia
Zakończenie umowy zlecenie wpływa na czas trwania ubezpieczenia. Po zakończeniu umowy zlecenia masz ubezpieczenie w NFZ przez 30 dni. Dzieje się tak, jeśli były odprowadzane składki. Po upływie 30 dni traci się dostęp do publicznej opieki zdrowotnej NFZ. Ubezpieczenie chorobowe też obowiązuje przez 30 dni. Warunkiem jest jego zgłoszenie i opłacanie.
Co zrobić po tym okresie?
- Zorganizuj nowe źródło ubezpieczenia przed końcem 30 dni.
- Możesz zarejestrować się w urzędzie pracy. Otrzymasz ubezpieczenie zdrowotne.
- Rozważ dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne w NFZ. Wymaga to wniosku w ZUS. Składka wynosi około 10% średniego wynagrodzenia brutto. Regularnie opłacaj te składki.
- Podjęcie działań w celu kontynuacji ubezpieczenia jest ważne.
Możliwa jest kontynuacja ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Robi się to na formularzu ZUS ZUA. Dotyczy to osób bez innych obowiązkowych tytułów ubezpieczeń. Od 1 września 2009 r. można kontynuować ubezpieczenia niezależnie od okresu od ustania poprzedniego. Podstawa wymiaru to kwota zadeklarowana. Nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia. Składki emerytalne (19,52%) i rentowe (6,00%) finansuje ubezpieczony. Okres kontynuacji nie przekracza 10 lat. Zapewnia to gwarancję minimalnego świadczenia.
Rozliczenia po zakończeniu umowy zlecenia
Od początku 2023 roku obowiązują nowe przepisy. Dotyczą one oświadczeń płacowych. Mają wpływ na rozliczenia po zakończeniu umowy. Po zakończeniu umowy zleceniobiorca nie składa niektórych oświadczeń. Dotyczy to np. ulgi podatkowej. Nie składa się też oświadczeń o kosztach uzyskania przychodów. Wniosek o niepobieranie zaliczek na podatek złożony w trakcie umowy nie obowiązuje po jej zakończeniu. Od 1 stycznia 2023 roku można składać wnioski o zmniejszenie zaliczki. Służy do tego formularz PIT-2.
Zmiany w prawie podatkowym wpływają na wysokość wynagrodzenia. Dotyczy to wypłaty po zakończeniu umowy. Systemy księgowe automatycznie wyliczają wynagrodzenie. Robią to zgodnie z obowiązującymi przepisami. W 2025 roku planowane jest obowiązkowe korzystanie z KSeF. To Krajowy System e-Faktur.
Aby sprawnie rozliczyć wynagrodzenie:
- Korzystaj z systemów online do automatycznego wyliczania wynagrodzeń.
- Składaj wnioski o ulgę podatkową w trakcie trwania umowy.
- Przygotuj odpowiednie oświadczenia i wnioski po zakończeniu umowy.
- Używaj kalkulatorów do szybkich obliczeń wynagrodzeń i podatków.
Pytania i odpowiedzi (FAQ)
Czy umowa zlecenia musi być zawarta na piśmie?
Sporządzenie umowy zlecenia na piśmie jest zalecane. Pomaga to uniknąć nieporozumień. Choć przepisy Kodeksu Cywilnego nie zawsze tego wymagają, forma pisemna jest standardem. Daje ona pewność co do warunków.
Jakie są konsekwencje niewypłacenia wynagrodzenia w terminie?
Zleceniodawca ma obowiązek wypłacić wynagrodzenie zgodnie z umową. Niewypłacenie wynagrodzenia w terminie może skutkować odsetkami. Zleceniobiorca może dochodzić zapłaty na drodze sądowej. To naruszenie postanowień umowy.
Czy można negocjować stawkę godzinową wyższą niż minimalna?
Tak, można negocjować stawkę wyższą niż minimalna. Minimalna stawka godzinowa to ustawowe minimum. Strony umowy mogą ustalić wyższe wynagrodzenie. Zależy to od ustaleń między zleceniodawcą a zleceniobiorcą.
Czy zleceniobiorca ma prawo do urlopu?
Umowa zlecenie nie tworzy stosunku pracy. Zleceniobiorca nie ma ustawowego prawa do urlopu wypoczynkowego. Strony mogą ustalić prawo do płatnych przerw. Mogą też ustalić dni wolne w ramach umowy. To kwestia indywidualnych ustaleń.
Jakie są różnice między umową zlecenia a umową o dzieło?
Umowa zlecenie to umowa starannego działania. Zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania czynności. Umowa o dzieło to umowa rezultatu. Wykonawca zobowiązuje się do osiągnięcia konkretnego efektu. Umowa zlecenie jest tytułem do ubezpieczeń ZUS. Umowa o dzieło co do zasady nie jest tytułem do ubezpieczeń. Wyjątkiem jest umowa o dzieło z własnym pracodawcą.
Czy można rozwiązać umowę zlecenia przed terminem?
Umowę zlecenie można rozwiązać. Sposób rozwiązania zależy od postanowień umowy. Strony mogą ustalić okres wypowiedzenia. Kodeks Cywilny przewiduje możliwość wypowiedzenia w każdym czasie. Dzieje się tak z ważnych powodów. Wypowiedzenie przez zleceniodawcę może skutkować koniecznością zapłaty wynagrodzenia. Dotyczy to części wykonanej pracy.
Czy nowe przepisy dotyczące minimalnej stawki godzinowej dotyczą samozatrudnionych?
Przepisy o minimalnej stawce godzinowej dotyczą zleceniobiorców. Nie mają zastosowania do osób prowadzących własną działalność gospodarczą. Nawet jeśli wykonują usługi na rzecz innego podmiotu. Samozatrudniony rozlicza się na zasadach swojej działalności.
Jakie są konsekwencje niezgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczenia zdrowotnego?
Zleceniodawca ma obowiązek zgłosić zleceniobiorcę do ubezpieczenia zdrowotnego. Niezgłoszenie jest naruszeniem prawa. Zleceniodawca ponosi za to odpowiedzialność. Może zostać ukarany grzywną przez ZUS. Zleceniobiorca może mieć problemy z dostępem do świadczeń NFZ.
Czy zleceniobiorca musi samodzielnie zgłaszać się do ubezpieczenia zdrowotnego?
Nie, zleceniobiorca nie zgłasza się samodzielnie. Obowiązek zgłoszenia leży po stronie zleceniodawcy. Zleceniodawca dokonuje zgłoszenia w ZUS. Używa do tego odpowiednich formularzy. Zleceniobiorca powinien sprawdzić, czy został zgłoszony.
Czy umowa zlecenia wpływa na wysokość składek emerytalnych?
Tak, umowa zlecenia wpływa na wysokość składek emerytalnych. Od wynagrodzenia z umowy zlecenia odprowadzane są składki na ubezpieczenie emerytalne. Zwiększają one Twój kapitał emerytalny w ZUS. Wysokość składek zależy od przychodu.
Jakie dokumenty są potrzebne do zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczenia zdrowotnego?
Zleceniodawca potrzebuje danych zleceniobiorcy. Są to dane osobowe i adresowe. Zleceniodawca wypełnia formularz ZUS ZZA. Składa go w ZUS. Dokumenty po stronie zleceniobiorcy to zazwyczaj dowód tożsamości. Potrzebne są też dane do umowy.
Czy można jednocześnie pracować na umowę o pracę i umowę zlecenia?
Tak, można łączyć te formy zatrudnienia. Należy jednak pamiętać o zasadach oskładkowania. W przypadku zbiegu tytułów obowiązują specyficzne reguły. Zależą one od wysokości wynagrodzenia z umowy o pracę. Zazwyczaj od umowy zlecenia płaci się tylko składkę zdrowotną. Dzieje się tak, gdy wynagrodzenie z etatu jest równe lub wyższe od minimalnego.
Co się dzieje w przypadku przerwy między kolejnymi umowami zlecenia?
Po zakończeniu umowy zlecenia ubezpieczenie zdrowotne trwa 30 dni. W przypadku przerwy między umowami traci się ubezpieczenie po tym okresie. Aby zachować ciągłość, trzeba podjąć działania. Można zarejestrować się w urzędzie pracy. Można też opłacać dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne.
Czy umowa zlecenie liczy się do zasiłku dla bezrobotnych?
Umowa zlecenie może liczyć się do zasiłku dla bezrobotnych. Warunkiem jest opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne. W tym składki na Fundusz Pracy. Okres pracy na umowie zlecenia wlicza się do stażu. Staż ten jest potrzebny do nabycia prawa do zasiłku.
Dlaczego umowa-zlecenie jest niekorzystna?
Umowa zlecenie ma mniejszą ochronę prawną niż umowa o pracę. Nie zapewnia prawa do płatnego urlopu. Nie daje prawa do płatnych zwolnień chorobowych (chyba że opłacasz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe). Okres wypowiedzenia może być krótszy. Zleceniobiorca nie ma prawa do odprawy. Nie ma też gwarancji minimalnego wynagrodzenia miesięcznego (tylko godzinowego).
Ile przerwy w pracy umowa zlecenie?
Przepisy nie określają minimalnej długości przerwy. Umowa zlecenie może być zawarta na dowolny okres. Może być też umową krótkoterminową. Czas trwania umowy zależy od potrzeb zlecenia. Zależy też od ustaleń stron umowy.